معرفی بنیاد ملی نخبگان

بنیاد ملی نخبگان کشور، نظر به تأکید مقام‌معظم‌رهبری در استفاده صحیح و مناسب از ظرفیت‌های علمی نخبگان در راستای توسعه کشور و لزوم حرکت انقلابی در مسیر رفع موانع و مشکلات تولید دانش و جنبش نرم‌افزاری در سال 1385، تشکیل شد.

برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای شناسایی، هدایت، حمایت مادی و معنوی نخبگان (در دو طیف مستعدان برتر و نخبه)، جذب، حفظ و به‌کارگیری و پشتیبانی از آنان در راستای ارتقاء تولید علم، فناوری، هنر، ادب و فرهنگ و توسعه علمی و متوازن کشور و احراز جایگاه برتر علمی، فناوری و اقتصادی در منطقه براساس سند چشم انداز کشور در افق 1404، هدف غایی بنیاد ملی نخبگان محسوب می‌شود.

در همین راستا، حمایت‌های این بنیاد به صورت متنوع با مخاطب قرار دادن همۀ اجتماعات نخبگانی در حوزه‌های مختلف، ارائه شده است که از آن جمله می‌توان به حمایت از دانشجویان و دانش‌آموختگان‌برتر دانشگاهی، اعضای هیئت‌علمی، مخترعان و نوآوران و برگزیدگان هنری، ادبی، قرآنی و حوزوی، اشاره کرد.

توجه و برنامه‌ریزی امور فرهنگی و فرهنگساز از دیگر رسالت های بنیاد ملی نخبگان است که عمده فعالیت‌های این بخش عبارتند از:
برنامه‌های تربیتی-آموزشی مانند برپایی کارگاه‌‌های توانمندسازی و مهارت‌آموزی با هدف توسعۀ زیست‌بوم کارآفرینی و اشتغال‌زایی نخبگانی؛ برگزاری نشست اجتماعات نخبگانی که سرآمد آن دیدار سالانه نخبگان با مقام‌معظم‌رهبری است؛ اجرای طرح دوست علمی در رشته‌های مختلف با حضور مستعدان‌برتر دانشگاهی و با هدف ارائۀ آموزش‌های لازم به دانش‌آموزان مناطق مختلف کشور خاصه مناطق کم‌برخوردار و محروم، انجام بازدیدهای تخصصی و فرهنگی متناسب با رشته و علاقۀ اجتماع نخبگانی (مستعدان برتر و نخبگان)، برگزاری نکوداشت سرآمدان ایرانی در حوزه‌های مختلف و برپایی اردوهای جهادی به منظور تزریق تفکر نخبگانی به بخش‌های مورد نیاز با رویکرد محرومیت‌زدایی.

همچنین  اعطای تسهیلات بهره‌مندی از راتبه پژوهشی (گرنت پژوهشی استادیاران جوان) و تسهیلات جذب در موسسه‌های علمی (جایزه دکتر کاظمی آشتیانی)، اجرای برنامه‌هایی  همچون طرح شهید تهرانی مقدم و طرح شهید احمدی‌روشن و طراحی و اجرای جایزۀ علامه طباطبایی و برنامه ملی شهاب (شناساسی و هدایت استعدادهای برتر دانش‌آموزی) از دیگر اقدامات اصلی بنیاد ملی نخبگان در مسیر  تحقق اهداف اصلی این نهاد به شمار می‌رود.

این اقدامات با رویکرد استفاده از ظرفیت‌های موجود و تعامل با دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط انجام می‌شود و بنیادهای نخبگان استانی نیز در تمامی استان‌های کشور با هدف تحقق و اجرای اهداف مذکور‌ و پیاده‌سازی برنامه‌های مصوب تحت نظارت بنیاد ملی نخبگان فعالیت می‌کنند.

اجرایی‌سازی سند راهبردی کشور در امور نخبگان، از دیگر وظایف مهم بنیاد ملی نخبگان،  است. این سند که به دستور مقام‌معظم‌رهبری (مدظله‌العالی) تدوین و توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد؛ شرحی بر وظایف کلیه اجزی نظام نخبگانی در خصوص نخبگان و صاحبان استعدادهای‌برتر است.

سند ضمن تعریف نخبه، صاحب استعدادبرتر، فعالیت نخبگانی، نظام نخبگانی، و اجتماع نخبگانی مشتمل بر 70 اقدام ملی است که هر کدام از اقدام‌ها در پاسخ به چالشی در حوزه نخبگان و استعدادهای‌برتر تدوین شده است. بنیاد ملی نخبگان بر مبنای این سند وظیفۀ ایجاد سازوکارهای مشخص اجرایی‌سازی، استخراج شرح وظایف دستگاه‌ها در قبال سند، تدوین سیاست‌های اجرایی و شاخص‌ها و ابلاغ آنها به دستگاه‌های ذی‌ربط و همچنین نظارت بر حسن اجرای سند در دستگاه‌ها را بر عهده دارد.

همچنین با توجه به اهمیت موضوع متخصصان و محققان غیرمقیم، دفتر امور بین‌الملل در بنیاد، جذب و همکاری با متخصصان ایرانی غیرمقیم را در دستور کار خود دارد، که با ارائۀ تسهیلات ویژه در این بخش فعال است.

لازم به ذکر است، هیأت‌امناء، عالیترین مرجع بنیاد در زمینه سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری و دارای کلیه اختیارات قانونی در حدود اهداف و وظایف بنیاد و اداره امور آن است. ریاست هیات‌امناء با رئیس‌جمهوری‌اسلامی ایران و رئیس بنیاد (معاون رئیس‌جمهور) بالاترین مقام اجرایی بنیاد است.

بنیاد دارای شخصیت حقوقی مستقل است و به صورت مؤسسه دولتی و منحصراً براساس مقررات اساسنامه بنیاد ملی نخبگان تحت‌نظر رئیس جمهور اداره می‌شود.

 آشنایی با بنیاد نخبگان استان همدان

نظر به تأکیدات مقام معظم رهبری در استفاده صحیح و مناسب از ظرفیت های علمی نخبگان در راستای توسعه کشور و لزوم حرکت انقلابی در مسیر رفع موانع و مشکلات تولید دانش و جنبش نرم‌افزاری در جلسه دیدار برخی از نخبگان علمی کشور با ایشان در مهرماه 1383، بنیاد ملی نخبگان کشور تشکیل گردید. هدف از تأسیس بنیاد، عبارت است از برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای شناسایی، هدایت، حمایت مادی و معنوی نخبگان، جذب، حفظ و بکارگیری و پشتیبانی از آنان در راستای ارتقاء تولید علم، فناوری و توسعه علمی و متوازن کشور و احراز جایگاه برتر علمی، فناوری و اقتصادی در منطقه براساس سند چشم‌ انداز کشور در افق 1404.

در همین راستا دفتر بنیاد نخبگان استان همدان در  خرداد ماه 1391 افتتاح و فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.

بی شک یکی از عوامل مهم توسعه در جامعۀ اسلامی، میزان تولید و ترویج دانش و بکارگیری آن در مدیریت اسلامی کشور است. نیروی انسانی مستعد و توانمند به عنوان مولد و مروج محوری این روش در تبدیل دانش به ثروت ملی و توسعۀ پایدار کشور محسوب می‌شود. لذا این مهم نیاز به ایجاد تشکیلاتی منسجم و برخوردار از ساز و کارهای حمایتی و هدایتی و عاری از سوگیری‌های سیاسی و دیوان سالاری دارد.
حمایت از نخبگان و استعدادهای برتر به عنوان مهمترین جزء سرمایه انسانی کشور همواره مورد اهتمام مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران بوده است. به همین خاطر، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، دفتر جذب نخبگان ریاست جمهوری، سازمان‌های وابسته به وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و آموزش و پرورش و بسیاری از سازمان‌ها، نهادها و دفاتر دیگر در کشور اقداماتی را جهت شناسایی، جذب و تعالی فکری نخبگان و بهره‌گیری از توانایی‌ها، ابتکارات و خلاقیت‌های آنها انجام می‌دادند. با این وجود، به علت اهمیت بسیار زیاد مسأله و لزوم برطرف نمودن هرچه سریع‌تر موانع و مشکلات تولید دانش و جنبش نرم افزاری در کشور، وجود سازمانی مستقل جهت پشتیبانی مادی و معنوی از نخبگان که کار هماهنگی بیشتر میان سایر دستگاه‌های فعال در این عرصه را برعهده بگیرد، احساس می‌شد.

 شناسایی، پشتیبانی و تلاش برای شکوفایی استعدادهای برتر و نخبگان استان با ایجاد بستر قانونی لازم را می توان بعنوان مهمترین رسالت این بنیاد در استان همدان بیان نمود.

 وظایف بنیاد نخبگان استان همدان

1. ایجاد زمینه‌های شناسایی، جذب، توانمندسازی و هدایت استعدادهای‌برتر فردی وگروهی در استان
2. زمینه‌سازی برای به‌کارگیری نخبگان (فردی وگروهی) در حوزه‌های مختلف برای دستیابی به اثرگذاری حداکثری در رشد و ارتقای استان و کشور با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط
3. تحقق نظام جامع اخلاق نخبگی بر اساس ارزش‌های اسلامی‌ـ ایرانی و ترویج آن در جهت ارتقای معرفتی و معنوی اجتماع‌های نخبگانی
4. پشتیبانی از اجرای فعالیت‌های نخبگانی در استان در حوزه‌های مختلف
5. جلب مشارکت افراد و گروه‌های نخبگانی و سوق دادن دیدگاه‌ها و تجربه‌های آنان در تصمیم‌سازی‌های کلان استان وکشور
6. شناسایی اقتضائات بومی و محلّی برای بهره برداری از توانمندی‌های اجتماع‌های نخبگانی
7. ایجاد هماهنگی برای فعالیت هدفمند مؤسسه‌های نخبه‌پذیر و نخبه‌پرور و نظارت بر فعالیت‌های نخبگانی آنها
8. ایجاد زمینه‌های مناسب برای تجاری‌سازی دستاوردهای نخبگانی به منظور تکمیل چرخة نوآوری در تعامل با معاونت علمی‌وفنّاوری
9. توسعة زمینه‌های استفادة بهینة استان از ظرفیت‌های اجتماع‌های نخبگانی در حوزه‌های مختلف علمی، فنّاورانه، هنری، ادبی، فرهنگی، مذهبی، مدیریتی و ...
10. ایجاد شبکة ارتباط و تعامل میان اجتماع‌های نخبگانی با یکدیگر و نیز با بخش‌های مختلف جامعه
11. پشتیبانی مادّی و معنوی از اجتماع‌های نخبگانی در چارچوب مقررات بنیاد ملّی
12. اجرای برنامه‌های بنیاد ملّی در سطح استان
13. همکاری و تعامل با خانة نخبگان در اجرای وظایف قانونی آنها
14. پایش و نظارت بر فعالیت‌های نخبگانی اجتماع‌های نخبگانی
15. پیگیری امور نخبگان و صاحبان استعدادهای برتر برای بهره‌مندی از پشتیبانی‌های مستقیم و غیر مستقیم بنیاد ملّی
16. ترغیب صنایع و دستگاه‌های اجرایی استان به استفاده از دستاوردهای نخبگانی و نیز توانایی منابع انسانی مستعد و نخبه
17. ایجاد زمینه‌های به‌کارگیری و جذب افراد وگروه‌های نخبه و صاحب استعداد‌های برتر در سازمان‌ها و نهادها با تأکید بر جذب در زمینة تخصص و توانمندی آنان با همکاری دستگاه‌‌های ذی‌ربط
18. ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی میان معاونت علمی و فنّاوری، پارک‌های علم و فنّاوری، مراکز رشد و شرکت‌های دانش‌بنیان و سایر نهادهای ذی‌ربط در جهت به‌کارگیری توانمندی نخبگان و صاحبان استعداد برتر
19. هدایت اجتماع‌های نخبگانی به سمت اولویت‌ها، جهت‌گیری و راهبردهای توسعة استان بر مبنای نیازها و ظرفیت‌های تعیین شده
20. ایجاد هماهنگی میان سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با اجتماع های نخبگانی و فعالیت‌های نخبگانی در سطح استان و نظارت بر فعالیت‌های آنان در جهت تحقق اهداف سند راهبردی کشور در امور نخبگان
21. ایجاد زمینه و حمایت از برگزاری گردهمایی‌های استانی با هدف پشتیبانی از فعالیت‌های نخبگانی
22. ترویج فرهنگ پشتیبانی از فعالیت‌های نخبگانی و هدایت و پرورش استعدادهای‌برتر و جلب حمایت خیّران در این زمینه
23. جلب حمایت‌های مالی دستگاه‌ها و مؤسسه‌های دولتی و غیردولتی استان از فعالیت‌های نخبگانی
24. تکریم نخبگان و الگوسازی آنان در جامعه به‌ویژه با استفاده از رسانه‌های عمومی استانی
25. انعقاد تفاهم‌نامه با سازمان‌ها و مؤسسات دولتی، عمومی، تعاونی و خصوصی به منظور تحقق مأموریت‌های بنیاد استانی
26. عضویت و حضور در شوراها،کمیته‌ها وکارگروه‌های استانی برای ایجاد زمینة مناسب همکاری و تعامل با دستگاه های استانی
27. اطلاع رسانی عمومی با هدف معرفی بنیاد و فعالیت‌های نخبگانی در سطح استان
28. اجرای کلیه مصوبات ابلاغی از سوی بنیاد ملّی
29. ارائه گزارش‌های ادواری از فعالیت‌های بنیاد استانی به بنیاد ملّی
30. حفظ و حراست از اموال‌ و دارایی‌های منقول و غیر منقول بنیاد استانی
31. نمایندگی بنیاد ملّی در کلیه مراجع اداری و قضایی برای استیفای حقوق بنیاد ملّی با هماهنگی دفتر حقوقی و سایر واحدهای بنیاد ملّی
32. ارائة برنامه و پیش‌بینی بودجة سالانه در قالب برنامه های ابلاغی بنیاد ملّی
33. انجام امور داخلی بنیاد استانی در چارچوب ضوابط و مقررات اداری و مالی تفویض شده
34. عقد قرارداد با اشخاص حقیقی و حقوقی در چارچوب وظایف، برنامة سالانه و مطابق با مقررات بنیاد ملّی
35. هزینه‌کرد بودجة سالانه در چارچوب وظایف و برنامة سالانة مصوب و ابلاغی بنیاد ملّی
36. هزینه‌کرد اعتبارات جذب شده توسط بنیاد استان از سایر منابع دولتی و غیردولتی با هماهنگی بنیاد ملّی